Η ανάπτυξη του λεξιλογίου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην γλωσσική εξέλιξη του παιδιού, καθώς συντελείται από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, και συνεχίζει καθ’ όλη τη διάρκεια της, εμπλουτίζοντας διαρκώς τις γνώσεις του με καινούργιες λέξεις. Το παιδί αποκτά εμπειρίες από πολύ νωρίς μέσα από την ακρόαση παραμυθιών, την εκμάθηση τραγουδιών και την επικοινωνία.
Ας δούμε κάποιους τρόπους και δραστηριότητες που βοηθούν το παιδί να κατανοήσει νέες λέξεις και να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του!
- Εστιάζουμε στα ενδιαφέροντα του παιδιού μας! Οι πρώτες λέξεις που χρησιμοποιεί το παιδί αφορούν σε πράγματα από την καθημερινότητά του, που του ελκύουν την προσοχή. Εάν το παιδί προσπαθήσει να επικοινωνήσει μαζί μας, θα μας δώσει την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε λέξεις για τα ενδιαφέροντά του. Για παράδειγμα, εάν μας δώσει ένα παιχνίδι και θέλει να παίξει, χρησιμοποιούμε λέξεις για να περιγράψουμε αυτή τη δραστηριότητα. Αν δείχνει το ψυγείο ή το ντουλάπι και θέλει να φάει κάτι, είναι η τέλεια στιγμή να χρησιμοποιήσουμε λέξεις που σχετίζονται με το φαγητό. Το παιδί θα μπει στη διαδικασία να χρησιμοποιεί σωστά τις λέξεις αυτές, κατά τη διάρκεια αυτών των δραστηριοτήτων, διότι έχει κίνητρο!
- Δείχνουμε στο παιδί τι σημαίνουν οι λέξεις χρησιμοποιώντας πράξεις και χειρονομίες! Για παράδειγμα, μπορούμε να δείξουμε ένα αεροπλάνο στον ουρανό και να πούμε «Κοίτα το αεροπλάνο!», να υποδείξουμε τι σημαίνει η λέξη (π.χ. προσποιούμαστε ότι τρέμουμε καθώς μιλάμε για το πόσο κρύο έχει), ή να κρατήσουμε ψηλά ένα αντικείμενο την ώρα που λέμε το όνομά του, π.χ. κρατάμε ψηλά το κασκόλ και λέμε «Ήρθε η ώρα να φορέσουμε το κασκόλ!»
- Χρησιμοποιούμε μια ποικιλία λέξεων! Χρησιμοποιούμε λέξεις δράσης – ρήματα, π.χ. ‘φάω’, ‘πάω’, ‘τρέχω’, ‘φοράω’, ‘πιάνω’, ‘ζωγραφίζω’ κλπ., λέξεις που περιγράφουν διάφορα αντικείμενα, π.χ. ‘μεγάλο’, ‘μαλακό’, ‘βαρύ’, ‘χνουδωτό’, κλπ., χωρικές έννοιες, π.χ. ‘πάνω’, ‘ανάμεσα’, ‘δίπλα’, κλπ. Η χρήση διαφορετικών ειδών λέξεων – εννοιών μας βοηθάει να χτίσουμε το λεξιλόγιό του, καθώς παίζουμε μαζί του.
- Επαναλαμβάνουμε τις λέξεις – κλειδιά! Το παιδί πρέπει να ακούσει τις καινούργιες λέξεις πολλές φορές και σε διαφορετικές καταστάσεις μέχρι να κατανοήσουν τη σημασία τους. Για παράδειγμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη ‘κρύο’ όταν δοκιμάζουμε ένα παγωτό, όταν βγαίνουμε έξω τον χειμώνα ή όταν ρυθμίζουμε τη θερμοκρασία του νερού για να το βοηθήσουμε να κάνει το μπάνιο του.
- Χρησιμοποιούμε σύντομες γραμματικές προτάσεις! Τα παιδιά μαθαίνουν πολλά για τη σημασία των λέξεων, και πώς να τις χρησιμοποιούν, όταν τις ακούν σε σύντομες προτάσεις. Έτσι, αν θέλουμε να μάθει το παιδί μας τη λέξη ‘ψηλό’ είναι καλύτερα να πούμε ‘Αυτό είναι ένα ψηλό σπίτι’, αντί να κοιτάξουμε το σπίτι και να πούμε ‘ψηλό’.
- Απαντάμε στις προσπάθειες του παιδιού μας να επικοινωνήσει, και έτσι το ενθαρρύνουμε! Όταν παρατηρούμε ότι το παιδί προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας, ακόμη κι αν προφέρει σωστά μία λέξη, του απαντάμε σαν να είπε τη λέξη.
- Να χρησιμοποιούμε εικονογραφημένα λεξικά! Το παιδί μέσα από ένα ευχάριστο παιχνίδι μπορεί να χρησιμοποιεί στην περιγραφή των εικόνων, τόσο νέες λέξεις, όσο και νέες φράσεις που αφορούν στο εκάστοτε θέμα.
- Να διαβάζουμε παραμύθια μαζί με το παιδί ή να διαβάζει μόνο του παραμύθια της αρεσκείας του! Προσέχουμε τις δύσκολες λέξεις, συζητάμε με το παιδί τη σημασία τους και δίνουμε παραδείγματα.
- Να μετατρέπουμε ένα παραμύθι σε θεατρική δράση (δραματοποίηση παραμυθιού)! Με αυτόν τον τρόπο δίνουμε κίνητρα διαλόγου στο παιδί, καθώς το βοηθάμε να εμπλακεί σε μία συζήτηση.
- Να συζητάμε μαζί του για τα τηλεοπτικά προγράμματα που παρακολουθεί! Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να προκύψουν ενδιαφέρουσες συζητήσεις γύρω από θέματα, όπως είναι η φιλία, η αγάπη κλπ.
- Περιγραφή λέξεων! Περιγράφουμε λέξεις στο παιδί και εκείνο προσπαθεί να τις μαντέψει. Έπειτα μπορούμε να αλλάξουμε ρόλους.
- Μετακίνηση με το αυτοκίνητο! Αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για συζήτηση με χρήση νέου λεξιλογίου, καθώς τα ερεθίσματα είναι πολλά. Εξάλλου, τα παιδιά τις πιο πολλές φορές κάνουν από μόνα τους ερωτήσεις.
Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να συζητάμε, να παίζουμε και να περνάμε περισσότερο χρόνο με τα παιδιά μας, καθώς αυτό από μόνο του ενισχύει την ομιλία και βελτιώνει την ποιοτική μας σχέση μαζί τους!