Η δυσλεξία αποτελεί μια σύνθετη γλωσσική και μαθησιακή δυσκολία που έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να μαθαίνει. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο που έχει δυσλεξία δυσκολεύεται ως προς το να συνδέει τον προφορικό με τον γραπτό λόγο (λόγω ελλείματος στη φωνολογία της γλώσσας), να διαχειρίζεται με ευκολία τους ορθογραφικούς κανόνες και να αποκωδικοποιεί με ευχέρεια το γραπτό κείμενο. Σύμφωνα με μελέτες, η δυσλεξία αφορά έναν συνδυασμό ελλείψεων στο παιδί, όπως είναι για παράδειγμα η ικανότητα του να διατηρεί τους ήχους σε σειρά στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, να αντιστοιχεί τα φωνήματα και τα γραφήματα, να έχει φωνολογική επίγνωση κ.ά.
Πληθώρα μελετών συγκλείνουν στο ότι τα παιδιά με δυσλεξία εμφανίζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ τους. Αυτά, βέβαια, μπορούν να διαφέρουν σε ένταση και σε ποιότητα ανάλογα με την περίσταση. Αναλυτικότερα, τα παιδιά με δυσλεξία εμφανίζουν προβλήματα γραφής
- παραλείψεις λέξεων (θέλω γλυκό, αντί για θέλω ένα γλυκό),
- καθρεπτική γραφή (θ3λω αντί θέλω), παραλείψεις γραμμάτων (δελίνι αντί δελφίνι),
- αργή ταχύτητα γραφής,
- ορθογραφικά προβλήματα (άτομω αντί για άτομο),
- σύγχυση μικρών λέξεων (γράφει μαι αντί μια),
- συντακτικές και δομικές δυσκολίες στον γραπτό λόγο (Ένα παπί με τρέχει) κ.ά..
Ως προς την ανάγνωση οι δυσκολίες αφορούν:
- την ταχύτητα αποκωδικοποίησης,
- την απώλεια του τόπου κατά την ανάγνωση,
- τον υψηλό βαθμό περισπασμού κ.ά.
Αίτια δυσλεξίας και αντιμετώπιση
Η δυσλεξία ως σύνθετη νευροαναπτυξιακή διαταραχή συνδέεται με πολυπαραγοντικά αίτια. Κάθε αίτιο συμβάλλει σε διαφορετικό βαθμό στη διαταραχή, όπως φαίνεται και από πρόσφατες μελέτες. Γενετικοί, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και διαπολιτισμικοί παράγοντες εμπλέκονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, τόσο στην εμφάνιση της δυσλεξίας στα παιδιά, όσο και στον βαθμό διαφοροποίησης και έντασης των συμπτωμάτων.
Η αντιμετώπιση της δυσλεξίας απαιτεί μια πολυδιάστατη και εξατομικευμένη προσέγγιση, που επικεντρώνεται στη βελτίωση των γλωσσικών και γνωστικών δεξιοτήτων του ατόμου, ενώ λαμβάνει υπόψη τις μοναδικές ανάγκες του κάθε παιδιού. Η εξατομικευμένη και διαφοροποιημένη διδασκαλία είναι θεμελιώδης για την επιτυχία των παιδιών με δυσλεξία. Αναλυτικότερα, ο ειδικός θα πρέπει να:
- χρησιμοποιεί ποικιλία μεθόδων και στρατηγικών, όπως η οπτική και ακουστική υποστήριξη, για να βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν τις πληροφορίες (φωνολογικά ή ορθογραφικά ελλείμματα).
- τα ενθαρρύνει να συμμετέχουν σε παιχνίδια λέξεων και να κατασκευάζουν συντακτικά δομημένες προτάσεις με κάρτες.
- μεριμνήσει ώστε το παιδί με δυσλεξία να έρχεται αντιμέτωπο με απλές και σαφείς οδηγίες.
- ενισχύσει μέσω κατάλληλων εφαρμογών τους γνωστικούς τομείς όπου το παιδί παρουσιάζει ελλείμματα. Για παράδειγμα, για την ενίσχυση της βραχυπρόθεσμης και λειτουργικής μνήμης περιλαμβάνονται ασκήσεις επανάληψης, όπως η ανάκληση αριθμών ή ψευδολέξεων, οι οποίες βοηθούν στη βελτίωση της ακρίβειας και της φωνολογικής επεξεργασίας.
Μήπως το παιδί σας εμφανίζει κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά;