Το TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Communication Handicapped Children – Θεραπεία και Εκπαίδευση Παιδιών με Αυτισμό και Διαταραχές Επικοινωνίας) αποτελεί ένα πρόγραμμα δομημένης εκπαίδευσης για παιδιά με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος. Στη μέθοδο TEACCH, ο στόχος του εκάστοτε εκπαιδευτή, είναι να μάθει στο παιδί να επικοινωνεί μόνο του, χωρίς βοήθεια. Είναι σημαντικό η επικοινωνία να γίνεται αυθόρμητα, να έχει νόημα, να υπάρχει λόγος για το παιδί να επικοινωνήσει και να είναι λειτουργική.
Τα βασικά στοιχεία της δομημένης εκπαίδευσης TEACCH είναι το ακόλουθα:
Α. Δόμηση και οργάνωση του φυσικού περιβάλλοντος
Γνωρίζουμε ότι τα παιδιά με αυτισμό συχνά είναι πολύ ανήσυχα. Η φυσική δόμηση του χώρου της τάξης αλλά και του σπιτιού, τα βοηθά να κατανοήσουν ότι πρέπει να παραμείνουν στη θέση τους, ποια δραστηριότητα γίνεται σε ποιο σημείο και που θα κάνει τι. Σε όλες αυτές τις ιδιαίτερες περιοχές υπάρχει χώρος συγκεκριμένος για να μπαίνει και να βγαίνει το παιδί.
Βασικό στοιχείο της φυσικής δόμησης είναι ο τρόπος με τον οποίο χωρίζουμε το χώρο. Η φυσική δόμηση και οργάνωση του περιβάλλοντος της τάξης ή του σπιτιού η κατάλληλη τοποθέτηση των επίπλων, σκοπό έχει να βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει μέσα από την οπτική οδό τι γίνεται στην κάθε περιοχή, να ξέρει τι να περιμένει. Η διαμόρφωση αυτή κάνει την τάξη, το χώρο κατανοητό και προβλέψιμο. Σημαντική περιοχή στις τάξεις για παιδιά με αυτισμό είναι η μεταβατική περιοχή. Σ` αυτή τοποθετείται το ατομικό ημερήσιο πρόγραμμα του κάθε παιδιού στο οποίο παριστάνονται ή γράφονται οι δραστηριότητες της ημέρας έτσι ώστε το παιδί να είναι ενημερωμένο για το τι πρόκειται να ακολουθήσει.
Η περιοχή ατομικής εργασίας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Κάθε παιδί πρέπει να έχει τον ατομικό του χώρο εργασίας, όπου μαθαίνει να εργάζεται μόνο του, να διεκπεραιώνει μόνο του την δραστηριότητα.
Μια άλλη περιοχή στις τάξεις με αυτισμό είναι η περιοχή ατομικής διδασκαλίας. Σ` αυτή το παιδί μαθαίνει ότι θα καθίσει με τον δάσκαλο για να εκπαιδευτεί σε μια νέα δραστηριότητα την οποία, όταν μάθει, θα την κάνει μόνο του στην περιοχή ατομικής εργασίας.
Β. Ατομικό ημερήσιο πρόγραμμα
Το δεύτερο σημαντικό χαρακτηριστικό στοιχείο της δομημένης εκπαίδευσης TEACCH είναι το ατομικό ημερήσιο πρόγραμμα του κάθε παιδιού, που το βοηθά να κατανοήσει τι δραστηριότητες θα κάνει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το πρόγραμμα αλλάζει από τη μία μέρα στην άλλη έτσι ώστε το παιδί να ξέρει ανά πάσα στιγμή και μέρα τι πρόκειται να ακολουθήσει. Διαφοροποιούμε το πρόγραμμα ώστε το παιδί να μάθει να αντιμετωπίζει τις αλλαγές, να μην κάνει τα ίδια πράγματα κάθε μέρα και επιπλέον να μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες και να επιλέγει το ίδιο το άτομο τι θέλει να κάνει. Ο τρόπος που μαθαίνουμε στα παιδιά να χρησιμοποιούν το πρόγραμμα είναι αρχικά πολύ καθοδηγητικός. Τα μαθαίνουμε να παίρνουν μια εικόνα, μια φωτογραφία, ένα αντικείμενο (ανάλογα με το τι βρίσκεται στο πρόγραμμα τους) κάθε φορά, την πρώτη αυτή που βρίσκεται πάνω–πάνω με κατεύθυνση είτε από πάνω προς τα κάτω, είτε από αριστερά προς τα δεξιά. Το παιδί αφού πάρει την εικόνα κατευθύνεται προς το μέρος της τάξης που δείχνει η εικόνα. Οι εικόνες ή τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε ονομάζονται μεταβατικά αντικείμενα επειδή βοηθούν το παιδί να μεταβεί, να περάσει από τη μια δραστηριότητα στην άλλη. Είναι απόλυτα κατανοητό αφού κάθε αντικείμενο που φεύγει από το πρόγραμμα δείχνει στο άτομο ότι η δραστηριότητα αυτή τελείωσε και ακολουθεί αυτή που συμβολίζεται με το επόμενο αντικείμενο-εικόνα.
Το πρόγραμμα είναι διαφορετικό για κάθε παιδί, είναι εξατομικευμένο, γιατί ένα πρόγραμμα που μπορεί να λειτουργεί θαυμάσια για ένα παιδί, μπορεί για κάποιο άλλο να μη σημαίνει τίποτα.
Γ. Σύστημα ατομικής εργασίας
Αποτελεί την επόμενη στρατηγική οργάνωσης μιας δραστηριότητας στο σχολείο ή στο σπίτι, έτσι ώστε το παιδί ή ο ενήλικας να το καταλαβαίνει και να μπορεί να το εφαρμόσει.
Δίνει απαντήσεις σε 4 σημαντικές ερωτήσεις:
- Τι δουλειά θα κάνω;
- Πόση δουλειά θα κάνω;
- Πως ξέρω ότι τελείωσα?
- Τι ακολουθεί, τι θα κάνω μετά?
Οι δραστηριότητες δεν είναι καινούργιες, αλλά τις έχει διδαχτεί από την εκπαιδεύτρια στην ώρα της ατομικής διδασκαλίας, ώστε να μπορεί να το κάνει μόνο του, χωρίς βοήθεια. Τέλος η Δομημένη Εκπαίδευση TEACHH στηρίζεται στην πεποίθηση ότι οι γονείς είναι συν-θεραπευτές με του επαγγελματίες, καθώς βασικός στόχος της είναι η υποστήριξη του ατόμου με αυτισμό σε όλη την διάρκεια της ζωής του, μέσω της καθημερινής εφαρμογής των βασικών αρχών και τεχνικών της.